NARIGAT MET GAYAM TI AGPAKORIENTE!

SEGUN iti istoria dagiti nataengan, nalaka laeng ti panagpakorienteda. Kas koma iti purokmi nga Amianan ditoy Ammubuan, maysa kadagiti 19 a barangay ti Ballesteros, impartianda laeng iti aw-aw dagiti para konekta, presto, addan korienteda. No mano a balay ti nagkakoriente. Ken libre pay!
Ngem dayta ket no manon a tawen ti napalabas!
Ita, kudkodem la ketdi ti di met nagatel nga ulom gapu iti kaadu ti rekisitos ti panagpakoriente. Saanen nga asi-asi. Adu dagiti papeles a rumbeng nga ipagnam. Ken nagasto pay. Saan nga umanay ti dua a baboy a patarayem!
Adtoy dagiti dalanem a proseso ken bayadam sakbay a makakorienteka:
I-securemo ti titulo ti daga a nagsaadan ti balayyo. No di namilmiliaran daytoy, todas ni laing, kapilitan a bayadam! No ngay nasuroken a duapulo a di nabaybayadan?
Ngem, ala, bay-am ta nupay kasta, adda ti ten years back a makunkuna. Kayatna a sawen, sangapulo la a tawen ti bayadam. Paid all no kuan uray singkuenta a tawen payen a di nabaybayadan. Mano ti tinawen, kunam? Depende ti klase ti daga dayta. No agricultural, wenno adda iti asideg ti highway wenno addaka iti siudad siempre nanginngina laeng. Ngem uray pay no mano, kuarta latta dayta.
Masapul nga ipaseroksmo iti lima a kopia ti titulo ti daga.
No saan a sika ti nainagan iti titulo, agpaaramidka iti affidavit of consent iti abogado. Papirmaam daytoy iti akindaga ti nagbalayanyo. Uray pay daga dagiti nagannak kenka.
Masapul ti kasuratan ta ipaneknek daytoy a sipapalubosda kenka nga agbalay dita. Ngem sakbay a mapanka iti abogado, agpasedulakayo iti akindaga ti nagbalayanyo. Kasapulan dayta ti abogado iti panagaramidna iti affidavit. No nagabogadoka, siempre, kuarta man daytan! No makasarakka iti karatista nga abogado, nalpaskan!
Ngem no met regular a mamilmiliaran ti daga, ti laengen nagbayadan ti kasapulam. Ipaseroksmo daytoy iti lima met laeng a kopia.
Kalpasanna, agpaaramidka iti electrical plan ti balaymo. Masapul a kadagiti rehistrado nga electricians ti pagpaaramidam. Saan a gapu ta ammon ti kaarrubam ti agdrowing, isun ti pagaramidem. Ipaseroksmo iti lima a kopia.
Iti pay electrical plan, masapul a pirmado ti rehistrado nga electrical engineer. Iti nasao a plano, makitam ti lay-out ti balaymo ken no ania dagiti maikabit. No mano nga outlet, bombilia ken kangrunaanna, no mano ti kapasidad ti kuriente ti mabaelan ti fuse. Kasapulam daytoy tapno ammom ti ar-aramatem ket dikanto ma-overload. Ti overload ti pakadadaelan dagiti aplayans. Ti dakesna, no adda ag-short circuit ket manggubuay iti apuy!
Masapulmo pay ti Application for Electrical Permit ken Certificate of Final Inspection/Completion. Ngem kaaduanna a dagiti mangaramid iti electrical plan, awtomatiko a yaramidandan kadagiti nasao a papeles. Ipaseroksmo manen iti 5 a kopia.
Mano manen ti magasto dita? Depende manen no kasano kadakkel ti balaymo. No bassit laeng, kas pangarigan di lumbes a 35 metriko kuadrado, lima gasut a pisos. Ngem no dakkel ti balaymo, a, ket namnamaem a nasurok a sangaribu daytan.
Sumaruno ti ipapanmo iti rehistrado nga arkitekto tapno agpaaramidka iti building plan. Iti nasao a plano, makitam ti perspective ti balaymo, ti locationna, ti site development plan, floor plan, front elevation, left side elevation, foundation plan, roof framing plan, det. of col. footing, det. of rafter, ken det. of roof beam. Ipakita dagitoy ti kinarakaran ken langa ti balaymo. Iti maudi a pahina, ti bill of materials a nakailanadan dagiti nagastom a nagpatakder iti balay a pakaibasaranto ti bayadam iti munisipio.
Siguraduem a pirmado ti rehistrado a civil engineer ti nasao a plano nga ipaseroksmo latta iti 5 a kopia.
Ti bayadam: ti arkitekto ken ti inhiniero. Kuarta man daytan!
Mapanka iti munisipio kalpasanna. Ipakitam dagiti papeles a nalpasmon ket ibagam iti Engineer’s Office nga agaplayka iti building permit ken certificate of occupancy. Naaramiden dagiti form ket ti laengen ag-fill up ti obraem.
Inton malpasmo dagitoy, agsublika iti inhiniero sibil ta papirmaam ti building permit kenkuana. Maysa a tip: kitaem no adda am-ammom a politiko a civil engineer ta isun ti pagpapirmaam. Saan a nangina ti singir dagita. Mabalin a libre pay ta asidegen ti basingkawel.
Ipaseroksmo manen iti lima a kopia.
Agsublika manen iti minicipal engineer’s office. Ditoy, pirmaanen ti municipal engineer dagiti building permit, certificate of occupancy, application for electrical permit, ken ti certificate of final electrical inspection/completion.
Kalpasanna, mapanka iti opisina ti MPDC iti met laeng ikub ti munisipio. Bayadam ditoy ti kinontar ti muncipal engineer a bayadam. Mairaman kadagiti bayadam dagitoy: land use zoning, line and grade, building, plumbing/sanitary, electrical, mechanical, certificate of electrical inspection, ken occupancy. Kalpasanna, agsublika iti engineer’s office tapno isuratda kadagiti papelmo ti OR number a nagbayadam.
Iti engineer’s office, adda bayadam dita. Ti dakesna, awan resibona! Para merienda? Isuda la ti makaammo.
Nalpasen kunam? Wen, nalpasen. Ngem iti munisipioka pay laeng a nalpas. Mapanka pay iti kompania ti koriente (CAGELCO no ditoy Cagayan). Dita, adu manen ti rumbeng a leppasem.
Inton mapanka iti opisina ti koriente, ti laengen kopiada ken ti kopiam a pappapel ti adda kenka. Nabatin ti para iti munisipio (3 a kopia).
Uray dika pay napan iti munisipio wenno iti opisina ti koriente, mabalinmon ti agpa-install kadagiti waya iti uneg ti balaymo basta adda kenkan ti electrical plan. Kababaan ti lima gasut a panagpa-install.
Saan met nga asi-asi ita ti bayad dagiti waya a maikabit kasta metten dagiti electrical accessories (switch, nail clips, junction box, staple wire, electrical tape, 1-hole panel board). Dagiti numero 10, 12, ken 14 a PDX a waya, susapo, ti nginada. Treinta agingga iti singkuentay singko ti kada metro! Ribu a pisos iti no mano laeng a metro a maiwayway iti balaymo.
Iti opisina ti koriente, agseminarka nga umuna. Saan nga inaldaw ti seminar. Masapul ngarud a damagem no ania nga aldaw ti nayiskediul. Ti dakesna no awan kaduam nga agseminar kadayta nga aldaw. Ta kas kapadasan ‘toy nagsurat, saan a maituloy ti seminar no dududua wenno taltallo ti aplikante. Yuray manen ti sumaruno nga iskediul bareng adukayton. Dua lawas ti palabsem manen!
Iti seminar, ibagada dagiti kasapulam nga ipagna sakbay nga aprubaranda ti aplikasionmo nga agpakoriente. Ilawlawagda met dagiti agdama a linteg maipanggep iti panagpakoriente, dagiti rumbeng a bayadam ken liklikam no kasta nga addan korientem. Ibinsabinsada pay dagiti pagannurotan iti panagbayad ti koriente, dagiti penalties ken annongen dagiti consumers no mapanda iti opisina.
Kalpasanna, masapul a paaddaaem dagitoy: 1x1 ID (2 a kopia), sedula, resibo ti service drop a ginatangmo, resibo ti pagbaybayadan ti kaarrubam nga addan korientena, ken poste a pangipagnaandanto iti ikabitda a service dropmo. Masapul a tunggal 25 a metro, adda poste nga ipasokmo nga agarup 10 kadapan ti kangatona ken lima pulgada ti kalukmegna.
Masapul pay unay nga adda bukodmo a poste nga ipasokmo iti abay ti poste ti koriente tapno ditoy nga isaadda ti metrom. Saanen a kas idi nga ipanda iti bakrang ti balaymo.
Kasapulan ti resibo ti pagbaybayadan ti kaarrubam ta ditoyto nga ipaabayda ti numerom. Maigunamgunam met a surotem ti maibaga kenka a brand ti service drop a gatangem. Dika aginlalaing a gumatang iti kaykayatmo ta dida ikabit no dika sinurot ti kayatda. Saanen a kas idi a kumporme lattan ti gatangem. Ta adu kano ita dagiti agkaraiwara a substandard a klase.
Iti padas ti kasinsinko, nagparikut ta nakagatang iti substandard a service drop. Idi addan korienteda, nadlawanna a nakalidlidem dagiti bombiliada uray no hundred watts! Idi agreklamo, naammuanna a gapu dayta iti service drop a ginatangna. Kapilitan a gimmatang iti baro!
Ti bayad dagiti mangikabit iti korientem ket depende no mano a poste ti impasokmo. Ditoy ilimi, P60 ti tunggal poste. Siguraduem met a nakatakderen dagiti poste no umaydan ikabit ti korientem. Ta no saan, panawandaka ket agsublidanto laengen. Ngem iti dayta a panagsublidanto, addan mainayon a bayadam a kas dusam iti dimo panagtungpal kadagiti reglamentoda.
Maibilang kadagiti bayadam iti opisina ti koriente dagitoy: MF, housewiring, kWh deposit, meter accessories ken bill deposit. Nasurok a dua ribu dayta!
Ania dayta a bill deposit?
Baro a linteg ti bill deposit. No saan a nasursurok ngem tallo ti silawmo, P660 ti bayadam ngem no adu ti silaw ken outletmo, nasurok a sangaribu. Daytoy ket segun iti bilin ti RA 9136. Awan maaramidam kadayta!
Daytoy a depositom, ket maalamto met laeng kalpasan ti 36 a bulan (3 tawen) a dika nagpalia a nagbaybayad iti korientem. Ngem no nagpaliaka, ditoy nga ikkatenda agingga a maibus ti depositom.
Ita, dagiti maputolan iti koriente, awtomatiko metten nga adda bill depositna a sangaribu inton ipaikabitna manen. Isu a maibalakad a di koman urayen nga agpaso ti panagbayad. Agbayad agingga a nasapa!
Dagiti nadakamat ket para kadagiti non-indigent nga agaplay nga agpakoriente. Dagiti indigent, ti laeng makuna a benepisioda ket ti libre a 30 metro a service dropda nga ited ti opisina ti koriente ken ti libre a metro. No nasurok a 30 metro ti service drop a masapul, gatangem daytan.
Iti met munisipio, saanen a masapul ti building plan. Ti laengen dua a ladawan ti balay (sango ken likud) a mangipakita ti kinanumo ti aplikante. Ti panagipagna, agpada met laeng iti non-indigent.
Nabannogkan a mangsursurot iti proseso? Ita, kayatmo pay ti agpakoriente?

(Gibusna)