VIVA CURRIMAO!

ABRIL 13- 15, 2007. Dayta man, Kailian, ti petsa ti maika-39 a nasional kombension ti GUMIL Filipinas, ti Gunglo Dagiti Mannurat nga Ilokano ditoy pagilian ken iti ballasiw-taaw. Naangay man daytoy iti makapikapik ken napnuan talna nga ili ti Currimao, Ilocos Norte nga idadauluan ti naanep, naanus ken mannakibadang nga ina ti ili Mayor Rosario Chua Go.
Kas kadagiti kallbaes, Kailian, nagbalin man a nakallalagip kaniak dayta a kombension gapu kadagiti di magatadan a padas ken adal a naimula iti panunotko. Ammok a dagita ket mausarko iti inaldaw-aldaw nga isunto la ketdi ti mangitag-ay iti agdama a kasasaad.
Umapalka la ketdi, Kailian, ta dika nakaumay a kas idi iti Lal-lo a no sadino ket nag-host ti GUMIL Cagayan iti panangidaulo ni Apo Arthur Urata a no man pay nangednged ti kanito a naited a panagsagana, makapnek latta ti resulta ti kombension. Saan a panangbagkat iti bukod a bangko dayta, Kailian. Agsaludsodka kadagiti dimmar-ay tapno maikkat ‘ta duaduam.
Agsapa pay laeng ti Huebes, Abril 12, nagrubuatakon nga agpa-Currimao, Kailian. Nagsapaakon? Kastan sa a talaga ti mail-iliwan iti GUMIL! Paset ngaminen ti biagko. Sipud pay idi damok ti makigumil (1996 daydi a napasamak ‘diay Lareg-lareg, Malasique, Pangasinan- iti panangsangaili ti patron ti Literatura Ilokana a ni Apo Rene Ragunton), tallo laeng ti langanko. Ngem kadagita a gundaway, adda ngamin dagiti pasamak a di napakpakadaan.
Sakbay man nga ituloyko, Kailian, bay-annak man a manglagip kadagiti diakto pulos malipatan a padasko ‘diay Malasique. Nupay apagturposko la idi iti haiskul, nagessemakon nga agsurat. Dita ti damok a nakaam-ammuan kada Manong Sexpert (Greg Laconsay wenno Mr. Pasagid), Apo Juan S.P. Hidalgo nga ama ti GUMIL, Apo Reynaldo A. Duque, Benjamin P. Pacris (isu idi ti kakaisuna a napadayawan iti ROMEO awards), Ariel S. Agcaoili (a naglektiur iti panagsuratan ti daniw) ken dadduma pay a nalatak a mannurat nga iti ammok ket iti laeng sinuratanda ti pakaam-ammuak kadakuada.
Ti napatak kaniak, Kailian, ket ti pannakakitak iti damo a gundaway kadaydi Apo Samuel Corpuz. Ti nadlawko kenkuana, saan a matimtimek. Adayo iti ummong. Kasla nauneg a kanayon ti pampanunotenna. Kasta gayam a talaga ti kababalin ni Apo Corpuz kas naammuak iti ingungutenna a ni Ma’am Estrella G. Corpuz iti napalabas a kombension ‘diay Lal-lo. Kasta la unayen ti panagyamanko iti pannakakitak kadaydi Apo Corpuz ta idolo ngamin ni tatang (Roberto Gajoltos Pacnis) nga inkakaubinganna ti nagbasabasa ti Bannawag. Kas kunana, paboritona kano dagiti sursuraten daydi Apo Corpuz.
Kinaadalan ni tatang daydi Apo Roland Pe. Urata, Benny Lorenzo ken Apo EddieTumbaga (agpapada a mannurat iti Bannawag). Sangkaitugot kano dagitoy ti Bannawag iti kuartoda. Kunam la no ania ti uk-ukagenda iti likud. Bannawag gayam!
Awan man la ti essem ni tatang nga agsurat met iti Bannawag, Kailian, nupay kasano a pananguy-uyotda kenkuana. Ngem ketdi, nagbalin lattan a para basa iti sinurat dagiti kaadalanna.
Ngem iti agdama, medio ipangpangas metten ni tatang ta adda saringitna a mannurat, Kailian. Dagiti kaadalanna, kasla awan ti mangsurot kadagiti tugotda. Baliktad sa ania, Kailian?
Ngem, ala, husto pay laeng dayta a pananglagip. Sublianta ‘diay Currimao, Kailian. Ibiaheka man sadiay ta dika met immay ngamin. Inkarim idi nga umayka ngem kaska met la agkarkari a politiko (puero de los Buenos, Apo). Iladawak lattan dita isipmo dagiti pasamak. Ngem nupay kasta, ammok a dakkel ti kurangna. Ta duma la ti tumabuno iti kombension dagiti mannurat, kunam sa!
Nasaok itay, Kailian, a Huebes pay laeng ket nagrubuatakon. Kaduak man da Kompad Dexter M. Fabito (i-Pamplona, Cagayan) ken Pastor Cosme T. Batalla (padak nga i-Ballesteros, Cagayan). Naud-udi dagiti dadduma a delegado ti GUMIL Cagayan (nagrubuatda iti kabigatanna).
Alas 7:20 ti agsapa idi pumanaw ti bus a naglugananmi ken Pastor Batalla, Kailian. Dagasenmi ni Kompad Dex ‘diay junction ti Balingit a barangayda. Damo ni Pastor Batalla (nasuroken a sisenta ti edadna) ti tumabuno iti nailian a kombension dagiti mannurat nga Ilokano. Kayatna kano met ti agbalin a mannurat nupay naladaw sa kanon. Kunak met, Kailian, kas iti ayat, awan ti naladaw iti nagan ti panagsuratan.
Bayat ti kaaddami a tallo iti dalan, Kailian, saan a maungpot ti innestoriami. Pinatanganmi ken Kompad Dex ni Pastor tapno saanto unay nga agbabain ‘diay kombension tapno ad-adu ti makalangenna ken mayasidegna ti riknana kadagiti idolona a mannurat.
Ala unan iti malem idi dumsaagkami iti sango ti Ernesto Go Mega Complex iti sentro ti Currimao babaen ti panangitulnog kadakami ti traysikel a naglugananmi iti junction ti Gaang. Ti laeng agdaldalus ti nadanonmi dita, Kailian. Ne, awan met mangsabat kadatayo? kinunak kadagiti kaduak. Iti ngamin naipablaak iti Bannawag, addanto dagiti mangsabat kadagiti managsapsapa a dumar-ay.
Nakitanakami ti agsagsagad, Kailian. Dinamagna no makigumilkami. Nagtung-edkami a dagus, Kailian. Intundanakami iti pagadalan nga adda laeng iti bangir ti kalsada. Naguraykami iti sirok ti tsiko, iti abay dagiti nadanonmi a makumikom a titser, iti asideg ti ruangan.
Kinuna ti maysa kadagiti titser, Kailian, nga urayenmi laeng ni Ma’am Ely Raquel, nga isu ti agsangaili, ta adda kano napananna. Ngem idi maidissomi dagiti gargaretmi, nagpakadakami ta, ne, aggaradugod metten dagiti boksitmi. Dikam pay gayam nangngaldaw!
“’Kay kitaen no adda pay nabati a makan dita, Sir,” intudo ti maysa a titser ti kantina iti abay ti kuerpo ti polisia iti sango ti mega complex.
“Ibatimi pay ngarud dagitoy gargaretmi, Ma’am” kinunak a kabulon ti panangitudok kadagitoy a naiparabaw kadagiti pagtutugawan.
“Wen, Sir,” naisungbat, Kailian. “Dikay’ agdanag ta in safe hands dagita.”
Iti kantina, daksanggasat, Kailian, ta awan ketdi ti nabati a masida ken innapuy. Kasano itan? Nagdamagkami no sadino ti yan pay ti dadduma a panganan.
“Ay…” medio napakudkod pay ti aglaklako, “awanen, a, kadagitoy nga oras, Sir. Ngem padasenyo man laeng, ‘ya, idiay…” intudona ti kalsada nga agturong iti baybay. “Iti mismo kanto ti yanna…”
Nagturongkami ngarud iti naibaga, Kailian. Ti pakasdaawanmi, awan man la ti makitami a pagtagilakuan. Ti ammomi, adu koma ti tiendaan ken panganan ta puseg ngarud ti ili. Ngem awan met.
Nakayamankami pay, Kailian, ta adda pay laeng nadanonmi a makan iti naipatuldo kadakami. Talaga ngaminen nga agrebolusion dagiti babassit ken dadakkel a bituka! Ngem maymaysa laengen ti masida nga adda. Karne a kasla man igado ti pannakalutona. Ngem awan met ti dalemna ta igado kunak koma.
Nupay kasano ti kanumo dayta a nangananmi, Kailian, nagustuanmi latta gapu iti anus ken nasayaat a pannakipatpatang dagiti nagserbi kadakami.
Ngem adda padasmi a diminto malipatan, Kailian. Padas a mangipalagipto latta kadakami iti ili a Currimao. Kayatmo a maammuan?
Kastoy nay. Dinamagmi no awanen ti sabali a masida iti karinderia. Ta kasla ngamin maalumiimkami man nga agsida iti karne, Kailian. “Adda pay, Sir,” kinuna met ti naisem a serbidora. “Paksiw.”
“Ania ti paksiw?” diak ammo no serioso wenno paangaw a sinaludsod ni Kompad Dex.
“Karne ti baka nga adda digona, Sir…” naisungbat.
Nagkikinnitakami. Awan pay nakatimek.
“Mano ti orderenyo, Sir?”
Gapu ta mabisinkami la unayen, dimin pinanunotan ti kinuna ti serbidora. “Mangtedka lattan iti tallo,” kinuna ni Kompad Dex, Kailian, nga adda kabulonna a kidmat. Ti ammona ket diak nasiputan! Kinunkunak lattan a, ne, naalibtak met daytoy a kompadrek. ‘Bag koma met no awan pay nangsingdan iti pusona!
Nabayag bassit sakbay a naidasar ti inordermi, Kailian. Gayam, sinungrodanda pay tapno napudot ti digona.
Ad-addan ti siddaawmi, Kailian, idi yegen ti kiniddayan ni Kompad Dex ti ordermi. Umas-asimbuyok ketdin a pinapaitan!
“Pinapaitan met?” kinuna ni Pastor Batalla.
“Paksiw kunada dayta ditoy yanmi, Sir,” kinuna ti kadua ti serbidora. “Ngem ammomi met ketdi a pinapaitan. Mas sikat ngamin dayta nga awagda ditoy.”
Kunak man no ikan laeng ti mapaksiw, Kailian! Ngem, ania pay, rinespetarmi lattan ta aggaradugod a talagan dagiti boksitmi. Ngem agis-isemkami nga agkikinnissiim.
Kinuna ti serbidora, Kailian, a taga-Cagayan met, iti Curva, Pamplona, idi maammuanna a taga-Cagayankami. Naikamang laeng iti Currimao. Ket nasiputak, Kailian, a napadiwig ni Kompad Dex. Naspakkan! kinunkunak.
Isu kano nga ammoda a pinapaitan ti indasarda. Paksiw kinunada kano laeng ta ti ammoda ket taga-Currimaokami!
Dita a naammuanmi nga awan gayam ti tiendaan wenno pagtagilakuan ti nateng, karne ken ikan iti puseg ti ili ta awan kan’ met ti aggatang. Ti kano pannakaplasada ket adda idiay Brgy. Gaang a nagsardenganmi a nangalaan iti lugan. Imbinsabinsada, Kailian, no apay a kasta. Diakon ibaga no apay ta assignmentmo wenno kapismo daytan ta dika met immay. Paset dayta ti historia ti Currimao isu a sukisokem laengen, Kailian, wen?
Nagdiretsokami iti baybay apaman a nakapangaldawkami, Kailian. Uray pay agkiamkiam ti aglawlaw, dimi sinamir ta kayatmi man a makita met ti ipagpanpannakkel ti Currimao a baybayna.
Sinarabonakami ti sadiwa nga angin, Kailian, apaman a nakagtengkami iti seawall. Ket uraykami la nabalkot iti nagpaiduma a rikna idi maipasabat kadakami ti makaay-ayo a buya ti baybay (saan a gapu iti kinaawan unay dagiti dalluyon no di ket ti kinalitnaw ti danum).
Agarup tallopulo minutokami dita, Kailian. Nagtaktakderkami iti pantalan a nagpunduan dagiti barangay. Binuybuyami dagiti ikan nga aglalangoy iti abay dagiti bilog.
“Kastoy koma met ‘diay yantayo,” kinuna ni Pastor Batalla. “Nagmayat ket ngatan ti agnunog.”
“Nadalus met ‘diay baybaytayo, Pastor,” kinunak, Kailian. “Ti laeng adatna, nangisit ti darat.” Napno ngamin ti shorelinemi iti magnetite, maysa a klase ti mineral a maus-usar iti panagaramid iti landok.
“Sabagay met ketdi,” inyayon ni Pastor idinto a ni Kompad Dex ket adayo ti turong dagiti matana. Kas man la manglaglagip. Pampanunotenna ni baketna?
Impunto alas dos idi agsublikami iti ikub ti pagadalan ti Dona Josefa E. Marcos E/S a yan dagiti gargaretmi, Kailian. Dita, naipasabat kadakami a mapankami kano iti opisina ni Ma’am Ely.
Iti opisina ni Ma’am, Kailian, nadanonmi ditan dagiti bangolan a mannurat. Adda dita ni Pres. Diony S. Bulong, Leo “Imingway” Fagaragan, Renato Taylan, Mario Tejada, ken ti nasam-it ti panagis-isemna a ni kamannurat Aileen Rambaud. Kaanakan ni Editor Cles Rambaud dayta, Kailian. Kunaek la daytoy ta amangan ket no imulam ‘ta panunotmo nga isu ti kumander ni Apo Editor gapu ta kaap-apeliedona.
Nabara nga innabrasa ti simmaruno. Nagliplipias man ‘toy barukongko iti ragsak, Kailian. Iliw ti adda iti barukong ti tunggal maysa.
Isu met a sumrtek ni Mr. Gumilianos Impostores Efren Inocencio idi malpasen ti innabrasa ken kinnomusta, Kailian. Ket makunak nga isu latta daydi naam-ammok ‘diay Lal-lo a naisem ken naamo ti panagruprupana. At easeka a kunada no isu ti asitgam!
Sangapulo minuto sakbay ti alas tres idi dumteng da Judge Artemio C. Baxa a kaduana ni Apo Arnold a kabsatna. Bayabay met ni Apo Arnold ti kakaisuna nga inspirasionna iti lubong ti panagsuratan, ni dati a Rosalinda Leańo a tubo ti Cauayan City.
Abakmo manen, Kailian, ta dika immay. Naabrasak ti “dua nga alas” ti Maui, Hawaii. Ay, no diak koma a kameng ti GUMIL, adayo a makapulapolak iti agkakangato a tattao iti gimong. No kayatmo met a padasen dagitoy, Kailian, agkamengka iti GUMIL!
3:16 met idi dumteng ni Kapitan (Oswald Valiente ti Brgy. Comcomloong, Currimao). Innabrasa manen dayta. Gapu ta adukami unayen iti uneg ti opisina ni Ma’am Ely a makumikom la unay, rimmuarkami pay laeng ta agpaanginkami iti sirok dagiti mangga.
Kasta unay man ti apal ni Kompad Dex, Kailian, idi inalamanonak ni Ailene iti dayta nga alas kuatro kuarentay nuebe. Dikami naikkan iti gundaway a nakapaginnabrasa iti opisina ni Ma’am Ely gapu kadagiti pasamak.
“’Musta, Engineer?” nagsam-it ketdin nga isem ni Ailene, Kailian. Ket nagsabat dagiti dakulapmi.
Adda kamkamakamenna iti ruangan isu a di nakapagbayag. Kinawayanna lattan ni Kompad Dex. Ammok, uray dina aklonen, adda apal ni Kompad Dex, Kailian.
Agarup kalkalpas ti orasion kadayta nga alas sais idi sumangbay da Apo Fernando B. Sanchez a kaduana ti kapunganna a ni Ma’am Benedicta, Kailian. Idolok ni Sir iti kinalaingna nga agsurat ken ti kinapateg dagiti sursuratenna a saan laeng a mangitag-ay iti kabibiag ni Ilokano no di pay ket iti pannakaitag-ay ti kararuana. Balitok man ti kayarigan dagiti sursuratenna, Kailian! Padasem ngamin, a, a basaen.
Ngannganin alas otso iti rabii idi maidasar ti pangrabii iti maysa a restoran sadiay Brgy. Gaang. Makapnek ti taraon. Awan ti di nagtig-ab. Nagtaba ketdin, ‘ya, diay ikan a nadiguan! Susay kano ‘diay ikan. Susaysusay kano no dagitay babassit. Ngem ditoy yanmi ditoy Cagayan, Kailian, susay latta ti naganna- bassit man wenno dakkel.
Apaman a nakasublikami iti eskuelaan a pagturoganmi, saan latta a maungpot ti innistoria. Kalpasan a nakapalpakami, nagturongkami kada Kompad Dex iti cottage iti asideg ti ruangan, Kailian. Kaduaenmi man da Apo Taylan, Apo Tejada ken Kapitan nga aguray kadagiti dumteng a delagado. Kabayatan nga agsasaritakami, dimteng ni naisem a Ma’am Ely ket imbagana a kitaenmi bassit dagiti uppat nga estudiante ti UNP Vigan. Nagtextda kano nga addadan iti dalan.
Kabayatan nga agur-uraykami, Kailian, di latta mapulsot ti innistoria ken pinnadamag, ken pinnadigo payen iti kapanunotan. Nayasideg met laengen ni Pastor Batalla ti bagbagina kadagiti kaduami. Ngem idi agalas nueben, nagpakadan daytoy ta makaturturogen.
Walo minutos sakbay ti alas dies idi sumrek ti traysikel a minaneho ti maysa kadagiti polis a kaduana ti asawana. Adda kano uppat a delegado iti sango ti establisimientoda.
“Dagiti la ketdi taga-UNP dagitan!” kinunami.
Nagsubli ti polis ket inluganna dagiti dimteng. Agpayso ti atapmi. Dagiti taga-UNP! Estudiante kano ida ni Dr. Jaime Raras, maikadua iti 5th RFAAFIL iti benneg ti sarita.
Intulodmi dagitoy iti kuartoda. Kailian. Dita laeng manen a mayat ti iiseman ni Kompad Dex. Awan pay ketdin ti sawsawirna a nangbagkat iti bag ti maysa kadagiti dimteng. Ne, sabali manen daytoy, inyalikuteg man ti panunotko, Kailian.
Ngem naal-alibtak ni Apo Tejada ta dua kadagiti bag ti binagkatna. Innalak metten, a, ti nabatbati, Kailian! Nalaka, ‘ya, a panunoten dagiti babbalasang a diak gentilmen!
Nagsublikami met laeng iti cottage apaman a naisimpami dagiti taga-UNP. Makais-isemak ta di man la nadamag ni Kompad Dex ti nagan ti uray maysa laeng koma kadagitoy.
Iti rabaw ti sinangomi a lamisaan, umas-asimbuyok ti kapemi naimbag la a panglabanmi iti puyat. Pinnadigo… innistoria latta, Kailian, kabayatan nga ilillilinakami ti nalamiis a pul-oy nga ikaykayab dagiti pinuon ti mangga ken tsiko iti aglawlaw.
Ket ammom kadi a tunggal agtemplakami iti kape, Kailian, ket ni Lakay Fabian (Kompad Fredie P. Masuli) ti malaglagipmi? Paborito ngamin ni Lakay ti kape, Kailian. Kaykayatna pay negm iti sopdrink wenno danum.
Kadayta nga 11:10, dimteng ni Apo Jime P. Lucas ti GUMIL Pangasinan. Narubroban manen ti patangan. Ditoy, impakitana dagiti gapuananna a nayulog iti Ingles nga impablaak ti mangimatmaton iti poetry.com a nakabase iti sabali a pagilian. Ket dayawtayo dayta nga Ilokano, Kailian. Agasem, iti kaadu dagiti daniw a naipablaak, ti pay daniw ni Apo Lucas ti nagbalin a parupa ti naimaldit a libro! Anian…
Pasado alas dos iti parbangon idi turongenmin ti kuartomi, Kailian. Nakaregregtakami man ta uray kaskasano, Kailian, naipapasmi ti iliwmi iti tunggal maysa.
Sakbay nga inyiddak, tinextsak nga immuna ni Apo Virgilio “Boying” Domaloy, ti “opisial a mannirip” ti GUMIL. Ne, saan a sabali ti panunotem, a, Kailian. Potograper ti kayatko a sawen.
Dinamagko no yannan ni Apo Boying. Naitextna ngamin iti agsapa ti Huebes nga agrubuat iti alas dose ti aldaw.
“’Dakamin Santiago… we r aproching Sn Esteban,” naiteksbak.
Nairidepko. Idi malukagak, alas 4:33 iti selpon. Adda dua a text! Naggapu gayam ken ni Apo Boying. Kinunana nga umarngi ti padasna iti padas ni Kompad Dex maipanggep iti tagilako a sitsiria (diakon ibaga no ania dayta a sitsiria ta di met nagbayad iti adbertisment, he-he!). Diak metten ibuksilan ditoy no ania dayta a padas. Ngem no kayatmo a maammuan, damagem laengen kadagiti maseknan. Ket daytoy ti maipasiguradok kenka, Kailian: umlekka la ketdi a pakayaw-awanan ti dagensen ti barukongmo!
Tineksak ni Apo Boying. “Yanyon, ‘Nong?”
Awan pay maysa a minuto, addan teksbakna: Ksng2petko d2y sango ti mega cmplx. Awankay met. Daak ita sango ti police station.
Inteksko met, Kailian, a magna nga agpakalsada ta agsabatkami iti dalan.
Diakon a naiturog kalpasan a naiyegko ni Apo Boying iti kuarto a yanko. Naginnanakemak lattan, a, Kailian, a nangpadanon kenkuana iti yanko. Awan met pagdamagak idin no paggiananna. Naidawatko laengen, Kailian, ta dinak koma kagura ni Ma’am Ely.
Apaman nga inyidda ni Apo Boying, nagdiretsoakon iti cottage. Dita a naammuak a simmangbay gayam ni Apo Aborted Flight Onofre Lagmay iti alas 3:20 iti parbangon, nasurok a maysa nga oras kalpasan a naburak ti grupomi a nagur-uray.
Iti ipapanko iti cottage, adda dita manen ti kinaparato ‘toy retirado a koronel. Adu dagiti sawsawenna a puon ti pagkakatawaanmi a nangiwagsak la ket ngarud iti pannakaturturogmi. Agsakit pay ketdin ti tianko, Kailian, iti kaeellek. Kinunkunak la ket ngarud a no mabalin la koma nga ipanko iti Aggarakgaktayo ditoy Bannawag. Ngem siguradoak met a di kayat ni Apo Editor gapu iti kinaberdeda.
6:20 idi dumteng ni Apo Hidalgo. Iggemna ti sarukodna a nakalupkopan iti adda burtongna nga ukis ti kayo, Kailian. Dayta kano a siitan a kayo ket kabuteng dagiti uleg isu a napintas a pagpatit iti madalanan a kasamekan.
Ket no immayka koma, Kailian, nalamanom koma la ketdi daytoy nga idolom. Ngem ania ngarud ket dika met immay. Inkarim pay met ngarud idi kaniak nga umayka la nga umay.
7:45 idi adda napasungadak a balasang iti gate. Iggemna ti selponna. Impagarupmi no maysa kadagiti titser kadayta a pagadalan. Ngem gapu ta tumalangkiaw, inasitgakon. Dinamagko ti gagarana. Madlaw nga agdadamo.
“Damagek la koma, Manong, no addan ni Sir Jobert Pacnis…” inyisemna. Ti sam-itnan! Nagkallatik iti panunotko, Kailian. ‘Nia ngata no agpammarangak?
Ngem dagus met laeng a nagkambioak, Kailian. Narigaten!
“Siak dayta sapsapulem, Ading,” kinunak a dina oras.
Ket inyam-ammonan ti bagbagina. Ni gayam Emy Rose Pedronan dayta, Kailian, ti numero uno iti pasalip ti salaysay a taga-Claveria, Cagayan. Naggapu pay gayam ‘diay Manila.
Ania pay, Kailian, binitbitkon, a, diay bagna. Ket ammom, ti apal manen ni Kompad Dex. Pangkis sa ‘diay isemna. Ngem tapno dina met kuna, inyam-ammok kenkuana ni Emy. Diak la ammo no naalay-ayan ti apasna, Kailian. Numona ket intulodko pay ni Emy iti kuartona ket nabati ni Kompad iti cottage!
Sakbay ti pammigat iti dayta nga alas otso, dimteng ti grupo dagiti taga-GUMIL La Union ken Isabela. Iti manen restoran iti Gaang ti nangananmi. Kaskasdi a nabaknang ti pammigat. Ti nadlawko, Kailian, nabayag man ti pannangan ni Kompad Dex. Gapu ngata ta kaab-abayna ni Emy?
Nalagipko la ket ngarud ni Kompad Raquelito “Itong” Cenal. Inyang-angawmi ngamin a no pudno nga umay ni Emy, a kas intext ni Kompad Ariel “Asseng” Tabag ti Bannawag, yaremminto daytoy tapno addanto metten makuna a partnerna.
Nagsublikami iti mega complex kalpasanna.
Iti registration table, nasirayak da Apo Pacita C. Saludes a kaduana dagiti apokona, Abalayan Daniel (Nesperos), Miks (Arnold Pascual Jose) ken Ailene. Iti aglawlaw, nadlawanmi ken ni Kompad Dex (ni Pastor Batalla a kaduami, nayasidegnan ti bagbagina ket isu a mismon ti umasideg a makipatpatang kadagiti dumteng a delegado) ti delegado nga agmaymaysa iti pagtutugawan iti uneg ti mega complex.
“Agdadamo dayta, la?” impugtomi.
Idi lumabas iti sangomi, pinayapayanmi. Nakiam-ammokami kenkuana. Isu kano ni Apo Reynaldo Dagupion. Sumagmamano kano metten a daniwna ti impablaak ti Bannawag itay napan a tawen. Kalugaranna kano gayam ni Apo Boni Mendoza ti Badoc ngem ti yanna nga adat, dida pay nagam-ammo iti personal.
Ti inobrami, Kailian, binirok dagiti matami ni Apo Mendoza. Nakitami daytoy iti asideg ti pagserkan ti mega complex. Nakipinnayapaykami idi tumaliaw iti yanmi. Apaman a nakaasideg, inyam-ammomin ti kalugaranna.
Kadagiti 193 a tugaw iti tengnga, maymaysa ni Apo Nanding Sanchez a nakatugaw. Makumikom a surat a surat. Siguro, adda simrek iti panunotna, kinunkunami ken Kompad Dex, Kailian. Ta kasta ngamin ti kaaduan a mannurat, Kailian. Isuratda dagiti dumteng iti panunotda a namnamaenda a mausarda iti panagsuratda.
Apaglabes laeng nga alas onse, Kailian, idi dumteng da Apo Godofredo S. Reyes ken ti kaingungotna a ni Dra. Dedicacion Agatep-Reyes. Nupay madlaw a nakapsuten ni Apo Reyes, di pay la kinabaelan ti panawen nga indagel ti riknana a makigamulo iti GUMIL. Ta kas kunana idi iti kombension sadiay Suso, “Agingga a kabaelak, dumar-ayakto latta iti pasken ti GUML Filipinas.”
Wen, dati a gobernador ti Ilocos Sur, ni Dr. Reyes, Kailian. Laureado pay a mannaniw. Dakkel ti naitulongna iti pannakapasantak ti Literaturatayo. Ket no kayatmo a basaen ti maipapan kenkuana, sapulem ‘diay libro a Tan-ok Ti Kailokuan.
Ni man Kapitan ti nangbaybayabay ken ni Apo Reyes idi yalisda iti mas komportable a tugaw, Kailian.
Tallopulo minuto ti napalabas, simmangbay ni Judge Joven F. Costales, sponsor ti pasalip a para kadagiti senior citizens. Nataraki man daytoy a mannurat, Kailian. Di met latta agpulsot ti isasangbay dagiti delegado. Makitam latta ti ragsak iti rupa ti tunggal maysa. Kunak kenka, Kailian, nariknam koma met dayta a ragsak no immayka.
Duapulo minuto sakbay ti alas dose ti aldaw idi sumrek iti mega complex dagiti agkabsat a Baxa, Kailian. Ni Judge Baxa ti naisangsangayan a sangaili ken agsarita iti dayta a kombension. Sinaruno ida ti grupo ti GUMIL Baguio-Benguet (GBB) iti panangidaulo kadakuada ni Apo Luvimin T. Aquino, Sr. a presidenteda. Wen, Kailian, ni Apo Aquino dayta a mangmangngegam kadagiti drama iti nadumaduma a radio iti Kailokuan.
Eksakto met a tengnga ti aldaw idi sumrek ni Apo Guillermo Concepcion. Isu latta daydi naisem a naam-ammok kadagiti naglabas a kombension. Nupay maysan a senior citizen, ta nangabak iti pasalip ti daniw nga inesponsoran ni Judge Costales, nakidser pay laeng ti taktakderna. Kasla di pay limmakay. Nakaparparagsit latta a simmungad.
Madaman ti kaan idi sumangbay dagiti kadua iti GUMIL Cagayan (GC), Kailian. Maysa a mini-bus ti naglugananda ken ti van ni Bokal Viloria. Indauluan ida da Angkel Tony ken Angkel Arthur Urata a panuli ti GC.
Nakais-isem man ni Itong a simmungad, Kailian. Gayam, adda kaduana a balasitang. Aguubing metten ni Kompad Itong, Atanud, inkissiim kaniak ni Kompad Dex. Ti ketdi kunaem, Atanud, imbalesko, kayatnata a pasikatan. Ti katawa ni Kompad Dex, Kailian. Naimbag la ketdin ta dina naipugso ‘diay ngatngatingatenna a karne!
Kalpasan ti nabaknang a pangngaldaw, nayam-ammo dagiti delegado a sinaruno ti kararag iti panangidaulo ni Ma’am Avelina Fe C. Camacho, agdama a bise-presidente ti GUMIL Ilocos Norte (GIN), Kailian.
Naawagan ti bise-presidente ti GF kalpasanna, Kailian. Nagpasango ngarud ti malalaki a bokal ti Segundo distrito ti Cagayan, ni Apo Vilmer V. Viloria. Nakiddaw nga iparangna ti enmienda ti Konstitusion. Ngem saan a naiparang, Kailian, ta adda balido a rason kas maibatay iti linteg.
Tubrik d monotomi a kunada, nakiddaw nga adda koma agpakatawa. Inawagan ngarud ti mangiturturong ti programa, ni Ma’am Rosario “Sayong” A. Bingayen, agdama nga asst. secretary ti GIN, ni Apo Inocencio. Ayna, Kailian, ti laing ni Apo Inocencio nga agpakatawa.
Inlawlawag ni Apo Tejada, auditor ti GIN, no apay a Karit iti Literatura ni Ilokano: Napalabas, Agdama ken Masanguanan ti napili a tema ti kombension ita a tawen. Nabagas man, Kailian, ti rason no apay a kasta.
Kalpasanna, kinadua ni Apo Tejada ni Ma’am Sayong tapno iturongda ti programa ta kadagita kanito ket awan pay ni Apo Pacris a kabadang koma ni Ma’am.
Naawagan dagiti agad-adal iti elementaria tapno akmenda ti doxology. Nagpintas ketdin, ‘ya, Kailian, ti panangakemda! Sinaruno daytoy ti pannakakanta ti Nailian a Kanta iti panangiwanwan ni Ma’am Nora Q. Baclig, Master Teacher I ti Dońa Josefa E. Marcos E/S. Ditan a simmangbay ti ina ti ili, Kailian. Naisem ken langana ti nalaka laeng nga as-asitgan.
Isu ngata nga awan mayat a makibalubal kenkuana ita nga eleksion, kinunkunak man iti bagik. Ken maysa, makita met dagiti proyekto nga insayangkat ti lideratona. Ti laengen mega complex ngay!
Sinaruno a dagus daytoy ti pannakakanta met ti GUMIL-Aweng, Kailian, iti panangidaulo ni Ma’am Fe. Sa ti pammasangbay a sarita ti presidente ti GIN a ni Ma’am Raquel. Impeksana man, Kailian, ti nalaus a panagyamanna kadagiti dimmar-ay. Sa no kasano a naalana ti simpatia ni Mayora Go tapno suportaranna ti GUMIL.
Iti panagsaritana ni Mayora, impeksana ti nalaus a yamanna iti pannakapili ti Currimao a pakaangayan ti kombension, Kailian. Inyibbetna a no ania man ti masapul dagiti makigumil, awan duadua nga ipaayna. Anian a sipsipat ti tallaong, Kailian.
Tinungpal amin dayta ni Mayora, Kailian! Uray damagem kadagiti padak a dimmar-ay ta dika met kuna a ti la taltalanggutangek. Sika ngamin, kunak manen, ta dika met immay ita, Kailian.
Kalpasanna, inyibbet met ni Tisoy Dionisio S. Bulong, ti panglukat a saritana a sinaruno ti intermission number a naggapu kadagiti agad-adal iti Currimao. Sala ti imparangda. Nalaingda man, Kailian, ta di man la naikkat ti banga nga addaan apuy iti uloda.
Inyam-ammo met ni Judge Costales ti agpaay a naisangsangayan a sangaili, Kailian. Maysa daytoy kadagiti alas ti Maui, Hawaii- ni Judge Baxa.
“We must never give up,” kinuna man ni Judge Baxa iti panagsaritana. Linagipna pay dagiti padasda iti Hawaii a nangted kadakuada iti naan-anay a pigsa a sumaranget kadagiti pannubok ti biag, Kailian.
“Agbalintay’ koma a napudno iti propesiontayo a kas mannurat,” kinunana pay, Kailian. Ken “maintain independence of mind.”
Kalpasan ti pammedped, naisaang a dagus ni Apo Prescy Bermudez, BOD ti GUMIL Pangasinan, tapno aglektiur iti panagsurat ti saribitniw, Kailian. Sarita, bitla ken daniw ti kayat a sawen dayta. Daytoy ti kita ti literatura nga inrusuat daydi Apo Pelagio Alcantara.
“Ti saribitniw, nasaysayaat no adda nakaisangratanna. Kas koma iti panagkasangay,” kinuna man ni Apo Bermudez, Kailian. Nangiparang pay iti maysa a paset ti saribitniw a sinurat daydi Apo Alcantara.
Open forum ti simmaruno ket adu kadagiti delegado ti nagsaludsod, Kailian, a sipupudno ken sipupuso met a sinungbatan ti naglektiur. Idi awanen ti agdamag, nangnayon met ni Apo Sanchez iti palawag no ania dayta a saribitniw. Ket ad-addan a nagtig-abkami, Kailian!
Panagsurat met iti Drama A Maysa a Parang ti tinalantan ni Apo Severino “Binnong” Pablo ti GIN, Bucaneg awardee iti napalabas a tawen. Nakitak man, Kailian, no kasano ti panangimutektek ni Judge Costales iti sasawen ni Apo Binnong.
Agalas sieten iti rabii idi malpas ti lektiur. Naiwaragawag kalpasanna ti kaadda ti on-the-spot poetry writing contest. Dua a benneg dayta, Kailian, agdadamo ken bangolan.
Kalpasan ti nabaknang a pangrabii, naisaruno a dagus ti awarding, Kailian. Ditoy a napadayawan dagiti mannurat a nangabak kadagiti nadumaduma a pasalip nga inisponsoran dagiti managayat iti Literatura Ilokana. Agalas nuebe idi daytan, Kailian.
Da Dr. Clarito de Francia ti GBB ken Djuna Alcantara ti GUMIL La Union (GLU) ti nangiturong iti programa.
Immuna a naawagan dagiti nangabak iti salaysay a no sadino ket dagiti estudainte iti kolehio dagiti nakaisangratanna. Inisponsoran man daytoy ti International Ilocano Foundation. Taga-Cagayan, Kailian, ti nangidaulo kadagiti nangabak (kitaem iti ngato)!
Ilocos Norte met ti nangidaulo kadagiti nangabak iti AMMAFLA, Kailian. Ni Apo Elmer Lopez dayta a kalugaran ni Abalayan Daniel.
Nagpasango kalpasanna ni Apo Pacris tapno iparangna met dagiti mapadayawan iti Sta. Raffaella Awards a nagpaayanna a coordinator, Kailian. Inisponsoran man daytoy dagiti kakabsat nga adda ‘diay Italia iti panangyuna da Appo Artemio Raguindin ken Lary Pacpaco. Bayabay ni Apo Pacris ti badigard ti nalatak a kumakanta a ni Diana Ross. Dayawtayo nga Ilokano dayta, Kailian, ta ‘diay kapadatayo a nangisit ti sikona ti nagtalkan ni Diana Ross iti karadkadna.
Simmaruno a naiwaragawag dagiti nangabak iti Tugade Awards a nangidauluan ni Apo Joel B. Manuel babaen ti sarita nga Anghel iti Diding. Sa dagiti nangabak iti daniw ken sarita iti Judge Costales awards.
Nakaaapal dagiti nangabak, Kailian, ta nagdadakkel ti imbolsada a gunggona. Ammok nga immapalka koma met no nakitam ida. Siak koma met ti maysa kadagiti adda iti sango, nalabit a kunaem pay. Asiasia, ‘ya, ngamin ti mangabak. Dakkel a dayaw no maigasatam!
Adtoy met dagiti pinadayawan ti GF gapu iti di magatadan a kontribusionda iti pannakaparangpaya ti Literatura Iluko. Da Apo Saludes (presidential awardee), Arturo “Malutluto, Maib-ibus” Padua (presidential leadership award), Ma’am Emma-Sol Passion Aguinaldo, agassawa a Letty Astudillo-Aquino ken Luvimin Aquino, Crisostomo Ilustre ken ni Apo Fernando O. Obado.
Ne, dimo lamalagip no asino dayta naudi, Kailian? Ala, panunotem man…
Wen, hustoka, ni Apo Obado ket isu ni Mang Bianong iti paboritom unay a drama a Laughingly Yours, Bianong (LYB), Kailian. Ket ammom, dayta ti damok a pannakakita kenkuana. Nakunak iti nakemko a napatgan ti kiddaw wenno dawatko.
Ania ngamin, ‘ya, dayta? Ti makaabrasa wenno makita koma man lang ni Mang Bianong iti personal. Isu nga idi rugian da Apo Luvimin Aquino ti dumar-ay ti kombension ti GF, awanen ti inim-impenko no di ti pannakakitak koma met ti idolok iti radio a ni Mang Bianong. Nadakamatko daytan iti salaysayko itay napan a tawen, Kailian.
Kinunkunak, Kailian, a nabasan sa ketdi ni Mang Bianong ti dawatko iti salaysay isu nga immayen? Ngem uray ania pay ti rason, dakkelen a pagyamanak ta nakitak.
Bassit ngem naparagsit a lakay ni Mang Bianong, Kailian. Iladawanko latta kenkan, a, yantangay dika met dimmar-ay. Mayat pay laeng ti taktakderna; saan a kas kadagiti dadduma nga agkubbodan. No nakitamon ni Berting Labra, kasla adda nagkakaingasanda ken nagpadaanda iti gunggunay. Segun kenkuana, dina kan’ kayat ti nasanger ken sigarilio.
Simmaruno a nagpasango dagiti nangabak iti RFAAFIL. Kaaduan kadagitoy ti awan. Ket ammom, Kailian, maysa ‘toy numo kadagiti napagasatan iti benneg ti daniw. Kutitka met, kunam? Aysus, Kailian, nagbiddutka manen! Ket no pers ‘toy kapatpatangmo. Ala, dinak koma mababalaw no sawsawek dagitoy ta dimo met ngamin marikna ti marikriknak. Kitaem laengen kadagiti ladawan ti pammaneknek, Kailian.
Da Appo Baldovino Ab. Valdez ken Ma’am Raquel dagiti simmaruno a napadayawan, Kailian. Isuda dagiti nakaipaayan ti kangatuan a pammadayaw nga it-ited ti GF kadagiti kamengna a di magatadan ti kontribusionda iti pannakapasantak ti Literatura Ilokana. Bucaneg awards ken ni Apo Valdez idinto a Florentia awards ken ni Ma’am Raquel.
Ket sakbay a naburak ti tallaong, ta agalas dosen iti tengnga’t rabii, naiwaragawag laengen dagiti nangabak iti on-the-spot poetry writing contest. Dimi pay ammo ti kinatao dagiti nangabak kadayta a kanito, Kailian, ta dagiti laeng pen nameda ti naibaga. Iti kabigatanna laengen kano ti pannakapadayawda.
Apaglabes nga alas dose idi agturongkamin kadagiti nakaibalayanmi, Kailian. Ngem no kunam a maturogkamin, nagbiddutka manen. Di latta maungpot nga innistoria, ken pinnadamag ti napasamak iti tunggal mabukel a grupo.

ALAS singko iti kabigatanna, Kailian. Manmano pay laeng dagiti nakariing. Iti iruruarko iti nagturogak, pinayapayannak ti maysa a nataengan nga agkapkape. Indiayana ti panagkapek met. Naammauk a maysa gayam a titser iti nagyananmi a pagadalan, Kailian. Ni sir Leo.
Naammuak ken ni Sir Leo nga adu gayam dagiti ag-Pacnis iti Currimao aglalo iti Brgy. Victoria, Kailian. No kasta, kinunkunak iti nakemko, mabalinko ti agbalin a kapitan sadiay.
Kalpasan a nakasukatak, nagturongakon iti gate. Iti cottage, naisagudak man, Kailian, gapu iti awis dagiti kamannurat. Agingga a naikkanak iti gundaway a nakipag-one-on-one ken Mang Bianong. Agarup maysa oras a nagpatpatangkami, Kailian. Nagpinnadigokami iti padas iti panagsuratan.
Dita a naammuak, Kailian, a nasurok gayamen a walo ribu (wen, 8 000!) a surat ti naidrama iti LYB. Kuentaamon no kasano kabayag ti peboritmo a drama.
Iti misa nga inannong ni Rev. Fr. Federick Astudillo kadayta nga agsapa, imbisikna man ti sabali a kayat a sawen ti GUMIL. Kunana: God-fearing, User, Messanger, Inspirer ken Life. Nagpintas ketdin ti panangilawlawagna kadagita a balikas, Kailian. Abakmo man daytan, a, ta awanka.
Kalpasan ti pammigat, narugian manen ti roll call. Ti GC ti kaaduan a delegado kadayta a gundaway, Kailian. Diak ammo no napnapananen dagiti dadduma a delagado. Napanda siguro binuya ti pakabuklan ti Currimao!
Ni Ma’am Sayong ti nagpaay nga MC kadayta kanito. Ket ammom kadi, Kailian, a nairana met nga anibersario da agassawa a Brigido (presidente ti GUMIL Hawaii wenno GH) ken Rose Daproza (BOD ti GH). Tallopulo ket lima a tawenda gayamen nga agdendenna.
Nakiddaw nga agpasangoda nga agassawa. Bouquet ti insagut kadakuada da Apo Saludes iti panangbayabay kenkuana ni Judge Baxa. Nagdaniw ni Mrs. Daproza kalpasanna a sinaruno ti panagyaman ni mister. Gapu ta kayat met ni Apo Tejada ti makipaset, inruknoyna man ti maysa kadagiti daniwna a naipalaon iti Sakbay A Lumnek Ti Init.
Napadayawan met ni Judge Baxa gapu iti kinasangsangayanna a sangaili ken agsarita. Kalpasanna, pinagsapatana dagiti kabarbaro nga opisial ti GUMIL Bacarra, Kailian.
Naisaruno a dagus ti lektiur iti panagsuratan ti sarita, Kailian. Nagudua ti grupo. Iti biang dagiti agdadamo a mannurat, ni Apo Joel B. Mauel ti nanglektiur kadakuada. Ni met Apo Sanchez iti grupo dagiti bangolan. Dika unay maikkan iti detalye iti napasamak iti grupo dagiti agdadamo, Kailian, ta nairagupak iti yan da Apo Sanchez. Ngarud, no kayatmo a maammuan, kontakem dagiti agdadamo. Adda dita ni Itong, ti grupo dagiti taga-Gonzaga ken Claveria, Cagayan. Sabali laeng ti grupo dagiti estudiante ni Apo Raras, ti ngay pers iti RFAAFIL sarita.
Iti ragupmi, Kailian, trinatar ni Apo Sanchez dagiti kangrunaan a parikut ni bangolan a mannurat tapno makaaramid laeng iti napintas a sarita nga isalipna.. Ket tapno naan-annayas ti taray ti saritaan, maysanmaysa kadakami ti nangibinglay iti padasna tapno makasurat laeng iti nabaked a sarita. Kuna man ni Apo de Francia a masapul ti brainstorming. No ania dayta, inlawlawagna, Kailian. Isu kano ti ar-aramidenna. Ket kinunkunak, Kailian, a padasekto met dayta a sekreto.
Adu pay ti nangibinglay iti padasda. Adda dita ni Apo Mindo Aquino, Ma’am Virginia Duldulao, Dr. Raras. ken dadduma pay. Ti diak ninamnama, Kailian, ti panangawag kaniak ni Apo Sanchez tapno mangibinglay met iti padasna.
Nagpangaduaak. Apay, kualipikadoak kadin, Kailian, a sumarita iti sekreto iti panagsuratan? Ngem adda ditan. Innalakon, a, nga ehemplo ti saritak a Bingo a nangabak iti Umuna a Gunggona iti naudi a pasalip ti Andel Awards. Dinakamatko dita ti dakkel a naitulong ni Manong Jimmy Agpalo (daksanggasat ta di nakaumay nakigumil) gapu iti librona a Duyog ti Singasing II. No kayatmo ti maaddaan iti nasao a libro, Kailian, kontakem ni Manong Jimmy. Ipasiguradok a dakkel ti maitulongna kenka.
Alas onse kinse idi malpas ti lektiur iti sarita. Naisaruno a dagus ti daniw. Nagtitiponkami manen. Sapasap ti pannakalektiur no kasano ti agaramid iti daniw. Alas dose singko idi malpas.
Kalpasan ti pangngaldaw, nayawag dagiti nangabak iti on-the-spot poetry writing contest, Kailian. Iti grupo dagiti nataengan, indauluan ni Apo Taylan dagiti nangabak. Sinaruno da Dr. de Francia, Apo Virgilio S. Naungayan, Apo Raras ken Apo Mindo Aquino (diak la nadamag, Kailian, no agkapin-anoda ken ni Apo Luvimin).
Iti met benneg dagiti agdadamo, indauluan ni Apong Lakay Constante Balanza dagiti nangabak. Sinaruno man ni Kompad Itong, Kailian. Sa da Clarissa Gray, Marlon Sana, Letty Astudillo-Aquino ken ni Apo Dagupion.
Palugodannak man, Kailian, ta taldiapanta ni Kompad Itong. Nakakatkatawa man ti isasalipna. Kasano, sangapulo minuto laengen sakbay a marikpan ti pasalip idi rugianna ti agputar. Napan iti ngato a tugaw ti mega complex iti likud. Dita, indarasna ti nagsurat. Ta kas kunana, kellaat lattan nga adda simrek iti panunotna. Idi ipasana ti entryna, kasta unay a tarayna ta last ten seconds metten.
Ngem kunkunami met ken Kompad Dex, inspirado ni Kompad Itong. Kasano, ket nagumilen (wenno nanggumilen?). Padpadaananmi ngarud ita, Kailian, ti panagawis ni Kompad Itong bareng malanitanen ti boksitmi. Ania ti makunam, Kompad Itong? Adu ti mayat nga agninong, kunam sa! Adda dita da Apo Editor, ni Apo Hidalgo, ni Bokal Viloria, Apo Tony Urata, Apo Arthur Urata… Ay, di nga umanay ti maysa a bus, Kailian!
1:53 idi maisaang ni Ma’am Duldulao, Kailian. No ania ti topikona idi iti Lal-lo, dayta met laeng ti trinatarna. Isu a mabalinko a kunaen a dagiti laeng agdadamo ti nangipamaysa a nagdengngeg. Ket no kayatmo a maammuan no ania dagita, Kailian, ukagem ti Hunio 5, 2006 nga isyu ti Bannawag.
Iti abay met ti paginuman, serioso man ti panagpatpatang da Apo Hidalgo ken Apo Onofrecia Ibarra (naipaay metten kenkuana ti Florentina award), Kailian. Ngem maymaysa ti masiguradok, maipanggep la ketdi iti pannakaitan-ay ti literaturatayo ti pagsarsaritaanda.
“Dina kayat a sawen a no nagresertskan, mabalinen nga iwaras ti impormasion. Masapul pay ti pito agingga iti sangapulo ket maysa a tawen, aglalo iti pakaseknan ti agrikultura, ti palabsem. Masapul ngamin ti naan-anay nga eksperimento iti lokal, rehional ken nasional nga agpang tapno makita nga epektibo,” kuna man ni Ma’am Duldulao.
Kabayatan ti lektiur, nagmimiting dagiti opisial ti GF iti likud.
“Naganas ti agsurat. Ta awan pay nagkuna a ‘Daytoy gayam ni Iniang Duldulao a bakbaketanen’,” inggibus ni ma’am.
Trinatar met ni Apo Lucas ti pannakyulog koma dagiti sinuratan tapno maipablaak iti sabali a lengguahe. Ditoy, dinakamatna ti inestoriana kadakami idi sumangpet iti rabii ti Huebes. Ti pannakaipablaak dagiti sinuratna iti libro nga impablaak ti mangimatmaton iti poetry.com.
Iti panangiturong ni Fr. Danny Laeda, naawagan ni Apo Hidalgo tapno ibinsabinsana ti topikona. “99 percent kadagiti mannurattayo ti nangrugi a nagsurat iti daniw. Kunada siguro a daytoy ti kalakaan a kita ti literatura,” kinuna ni Apo Hidalgo.
Awan man ti arimekmek amin a naitallaong, Kailian. Dumdumngeg ti amin iti pannakaama ti GUMIL.
“Adda met puso ni Editor,” kinunana pay. “Saan a gapu ta di maipablaak ti saritayo ket kunaenyon nga awan pusona. Narigat ti trabaho ti editor. Ngem iti pusona, no mabalin, ipablaakna amin a sinurat. Ngem masapul met a surotenna ti pagalagadan ti magasin ken kitaenna met, a, no adda kalidad dayta a sinurat.” Di man la mauma ni Apo Hidalgo, Kailian, uray kasanon ti panangsirip kenkuana ti init. Agtedteden dagiti ling-etna. Ngem kasta a talaga ni Apo Hidalgo, Kailian. Naanus a mangibinglay iti ammona.
Apaghusto nga alas sais idi rugian ni Apo Manny Diaz ti lektiurna iti salaysay. Tinalantanna pay ti maipapan iti book review. Kalpasan laeng ti agarup tallopulo minuto, simmaruno a dagus ni Apo Baldovino Valdez a naglektiur (salaysay met laeng) kadagiti agdadamo.
Umaw-aweng ti timek ni Apo Bucaneg awardee. Sangkadayawda ti panaglektiurna.
Iti pangrabii, anian a nagbaknang ti naidasar. Tila um-umam a mangan. Di pay umanayen ti pinggan uray bassit laeng iti tunggal potahe ti pidutem. Agasem met dayta nasurok a sangapulo a potahe, Kailian!
Ti pay naragsak a pasetna, Kailian, immay nakipangrabii kadakami ni Mayor Go. Nakilanglang kadakami!
Nakasangok ti grupo ti GBB kadayta a pangrabii. Di manen aggibus ti saritaanmi ken Mang Bianong, Kailian. Nakaragragsak a kasango ti grupoda. Damok a makapulapol dita ni Ma’am Rosalinda R. Jamorabon a bise-presidente, Kailian. Ni Ma’am Jamorabon ti nangyalat iti maikadua a gunggona iti AMMAFLA.
Iti pasado alas nuebe kadayta a rabii, nakoronaan ti Miss ken Mrs. GUMIL Hawaii, Kailian. Binayabay ni Mr. Daproza ni baketna idinto a ni Apo Mindo ti Miss GH. Inyukkor ni Ma’am Aguinaldo, kaduana ni Editor Rambaud, ti sash ti Mrs. GH idinto a da Manang Djuna Alcantara ken Apo Lucas ti Miss GH.
Ni Apo Hidalgo ti nangisaad iti korona, Kailian. Dinaniwan met ida ni Apo Guillermo “Immong” Concepcion. Awan man ti di naduayya iti imbiatna a daniw. Kasla immubing pay dagiti addaanen iti edad a dimmar-ay. Rinuknoyan met da Apo Rodie Taan ken Dr. Consolacin Aquino iti daniw dagiti aribai. Sinaruno daytoy ti mensahe ni Apo Saludes ken Apo Bulong. Di met nagpaudi ni Apo Lucas. Nangisagut iti kanta kadagiti nakoronaan. Adtoy man ti pakabuklanna, Kailian:
Nagpintaskan, Biagko,/ Saniata ti Amianan,/Ditoy pampanunotko/ Di mapunas lagipko/ Iti sipnget ken lawag/ Sikat’ silaw dalanko/ Gapu’t pintasmo/ Nailangitanka a prinsesa biagko…
Napno ti tallaong iti palakpak, Kailian. Nagpintas ketdin ti panagkanta ni Apo Lucas!
Naisaruno ti report ti tesorero ti GF, Kailian, ni ngay Abalayan Daniel. Nupay adu ti rimsua a saludsod, naayos met laeng babaen ti nasayaat a panagsasarita.
MAUDI nga aldaw, Abril 15. Naiparang dagiti paset, babaen ken ni Bokal Viloria nga agdama a bise-presidente ti GF, ti konstitusion a mabaliwan. Kalpasan dayta, naisaruno a dagus ti eleksion. Dagitoy man dagiti napagasatan, Kailian, a mangrienda iti GF iti sumaruno a dua a tawen: Presidente: Bucaneg Awardee Baldovino Ab. Valdez; Bise-Presidente: Florentina awardee Elizabeth Madarang-Raquel; Secretary: Rogie C. Baysa; Treasurer: Ariel S. Tabag; Business Manager: Benjamin P. Pacris; PRO: Leo S. Fagaragan; Auditor: Prescillano Bermudez; Board of directors: Manuel S. Diaz, Jobert M. Pacnis, Avelina Fe Camacho, Luvimin Aquino, Mario Tejada, Fredie Lazaro ken Rodie Taan.
Sakbay a nabilang dagiti butos, Kailian, nadumaduma nga intermission ti naaramid pangur-urayan ti pangngaldaw. Nagkanta manen ni Apo Lucas, sa ni Apo Daproza, Mary Jane Y. Castro, ken Ma’am Mamerta Agustin.
Daytoy ti nakakellaatan ti amin, Kailian. Nagkanta met ni Apo Presidente Bulong. Anian a nagmayat ti panangiyablatna iti No Duaduaem Pay. Ayna, damo dayta a mapasamak iti pasken ti GF. Diak la ammo no adda nangirekord wenno nangivideo, Kailian! Ti isem ni Mrs. Bulong.
Nagpresenta met ni Mrs. Leticia Mercurio Bernabese. Sinaruno daytoy ti bassit a drama nga inakem da Manang Jane ken Apo Luvimin. Pakpakatawa ti impresentarda ket makunak, Kailian, nga awan ti di immisem iti impabuyada.
Dagita met la ketdi ti napasamak iti kalkalpas a kombension, Kailian. Ammok, kasta unay nga apalmo ita. Ngem, ala, bareng makaumaykanto metten ‘ton sumaruno. Ulitek ‘diay balakadko kenka ‘tay napan a tawen: rugiamon ti mangilasin iti singko pisos kadagita masapulam iti inaldaw tapno inton dumteng ti sumaruno a kombension, addakanto metten a makasarsaritak ken makaimatang iti awan kapadpadna a kinaragsak dagiti gumialiano ken gumiliana. Ngem no mabalin, pagbalinemon a siete iti inaldaw ta amangan no kayatmonto ti gumatang kadagiti libro a maidasar. Ken ammotayo met, Kailian, a pangato a pangato ti magatgatang. Siempre, pati payen ti pamasahe.
Kalpasan ti pangngaldaw, maysanmaysa ti nagawid. Diakon nakita ni Kompad Itong, Kailian, ta naglugan iti van ni Bokal Viloria. Kaduana ti ginumilna. Ket kasla makitkitakon nga iti mabiit, agawisen daytoy iti balayda. Ala, siguraduek a mapanakto, Kailian, uray di agimbitar!
Iti panagpipinnakada dagiti mannurat, naibudi ti maysa a kari: umayakto manen ta agiinniliwtayo!
Ne, ala, Kailian, agyamanak iti panangbasam ‘toy padamagko kenka.
(Gibusna)

(Impablaak ti Bannawag, May 7 ken May 14, 2007 isyu)